Vandaag bouwen aan het Aalst van morgen
Vandaag bouwen aan het Aalst van morgen
Utopia : unieke combinatie in uitzonderlijk gebouw
Nieuwe bibliotheek en academie voor Podiumkunsten opent de deuren in Aalst
Op 21 juni 2018 werden de deuren van Utopia geopend. In het nieuwe complex aan de Graanmarkt in Aalst hebben zowel de stedelijke Academie voor Podiumkunsten als de hoofdbibliotheek een onderkomen gekregen.
Het gebouw is uniek omdat de twee functies niet naast elkaar bestaan maar in elkaar zijn verstrengeld. Bovendien werd veel aandacht besteed aan erfgoed-integratie en duurzaamheid.
“Nergens anders in Vlaanderen zal je een dergelijk intense samenwerking vinden,” zegt schepen Karim Van Overmeire (N-VA), onder meer bevoegd voor onderwijs, bibliotheek en erfgoed. “Die keuze is er in de eerste plaats gekomen om budgettaire overwegingen: liever dan een nieuwe bibliotheek te bouwen die ’s avonds leeg staat en een academie die overdag leeg staat, hebben we de twee samengevoegd. Elke vierkante meter wordt zo optimaal benut. Dat scheelde budgettair meteen een flinke slok op de borrel.”
Wie bouwde Utopia?
AGSA, het autonoom gemeentebedrijf van de stad bevoegd voor vastgoedprojecten, nam de rol van bouwheer op zich. Het internationaal gerenommeerde Rotterdamse architectenbureau KAAN tekende voor het bijzondere ontwerp en de Kempense aannemer Groep Van Roey zorgde voor de uitvoering. Van Roey en KAAN hadden een door AGSA georganiseerde wedstrijd gewonnen.
“We vroegen heel veel aan onze architect en aannemer, zowel inzake ontwerp, inzake duurzaamheid als op technisch vlak – denk maar aan de akoestische problemen van een slagwerkklas of vioollessen in een bibliotheek,” zegt AGSA-directeur Gwen Vreven. “Onze partners zijn er echter in geslaagd om de opdracht uitstekend te vervullen en dat allemaal voor een scherpe prijs.”
De oudbouw omarmt de nieuwbouw. Tegelijkertijd heeft de nieuwbouw een zachte uitstraling door de keuze van de materialen en kleuren. Baksteen is aan de buitenkant het overheersend element, maar de unieke steen, speciaal gebakken voor Utopia, zorgt voor de juiste uitstraling. Vanop afstand lijkt het egaal, maar wie dichterbij komt, ontdekt het reliëf.
Waarom de naam ‘Utopia’ ?
De naam ‘Utopia’ verwijst naar het boek van Thomas More (De Optimo Reipublicae Statu deque Nova Insula Utopia) waarvan de Aalsterse drukker Dirk Martens de eerste druk realiseerde. Utopia verwijst naar een fictief eiland en een ideale wereld. Het boek werd voor het eerst gedrukt in 1516. Vijf eeuwen later krijgen de Aalstenaars een tastbaar Utopia: een eiland van rust, kennis en kunst in de drukke stad.
Naast de ingang hangt een neonkunstwerk met de kaart van Utopia uit het boek van Thomas Moore. Dit glaskunstwerk werd ontworpen door KAAN-architecten en handgeblazen in Pittem bij Neon Elite.
Wat maakt Utopia bijzonder ?
De huisvesting van een bibliotheek en een academie in eenzelfde gebouw bestaat ook in andere steden en gemeenten. Uniek aan Utopia is de volledige verstrengeling van de twee functies. Rond een centraal atrium werden over drie niveaus alle functies voorzien. Er zijn geen delen die exclusief door de bibliotheek of de academie gebruikt worden. Overal staan boeken en overal wordt les gegeven. Door de boeken, dvd’s en cd’s bijna overal tegen de wand te plaatsen, ontstond een zeer huiselijke sfeer en werd elke vierkante meter optimaal benut.
Er zijn geen aparte zalen met boeken, maar de collectie heeft haar plaats tussen de dans- en repetitielokalen. Ruimtes die overdag gebruikt worden als studieplek kunnen ’s avonds perfect gebruikt worden als leslokaal”, legt schepen Karim Van Overmeire uit. “Bovendien staat bijvoorbeeld de bladmuziek vlakbij de cd’s en de afdeling choreografie vlakbij de danszaal, een logische opbouw dus. Er zijn ook 250 werkplekken die tijdens de blokperiode door studenten kunnen gebruikt worden. Dat is vijf keer zoveel dan wat we in het oude gebouw hadden.”
“Gaan samenwonen betekent dat je een paar toegevingen moet doen, maar tegelijk begrepen we dat dit huwelijk voor ons beiden kansen bood,” beamen academiedirecteur Peter Thomas en diensthoofd bibliotheek Arnoud Van der Straeten: “die samenwerking zorgt voor nieuwe ideeën en nieuwe projecten. We verwachten dat zowel het aantal bibliotheekbezoekers als het aantal cursisten zal stijgen. Dit is niet alleen budgettair maar ook inzake werking een voordeel: een win-win-win, zeg maar.”
Utopia en duurzaamheid
Utopia kreeg een BREEAM-score ‘excellent’. BREEAM is een internationaal erkend certificeringsysteem om de duurzaamheid van gebouwen te meten en te beoordelen. Daarmee wordt Utopia het meest duurzame openbare gebouw van de stad, ondanks het feit dat ervoor gekozen werd om een historisch hoekgebouw in het project te integreren.
Alle aspecten van het project (architectuur, materiaalkeuze, het licht, energiekeuzes, personeelsbeleid, collectiebeheer, digitalisering,….) werd afgetoetst aan de duurzaamheidsfactor.
Utopia staat in Aalst en nergens anders
Utopia is gebouwd op een deel van de historische ‘Pupillensite’ die enkele jaren geleden door de stad werd aangekocht. Op de site bevond zich vroeger een klooster van de Zwarte Zusters en later een militaire gevangenis, een opleidingscentrum voor ‘pupillen’ (troepskinderen), een opleidingscentrum voor brancardiers, kantoren van de gerechtelijke politie,…
Alhoewel de gebouwen niet beschermd waren, kozen we ervoor om het markante en beeldbepalende historische hoekgebouw te bewaren en te restaureren.
Binnenin vindt de bezoeker verwijzingen naar het Aalsterse verleden: een replica van de drukpers van Dirk Martens, erfgoedstroken over het archeologisch onderzoek, de geschiedenis van Aalst, Pieter Daens en Louis Paul Boon, verwijzingen naar Dirk Martens, Iwein Van Aelst en Thomas Moore….
Daarnaast kregen de lokalen namen van Aalstenaars die zich verdienstelijk maakten op het vlak van muziek, dans en literatuur. Drie theorieklassen zijn vernoemd naar voormalige directeurs van de muziekschool: Stefaan De Jonghe, Gustaaf Pape en Frans Van den Bogaerde. De woord- en podiumklassen kregen de namen Isidoor Bauwens, Willy Courteaux en Jan D’Haese. De dansklas werd dan weer vernoemd naar de wereldberoemde danseres Lydia Chagoll die nog les gaf in Aalst. Voor de toneelklas is gedacht aan de 17e eeuwse Aalsterse toneelschrijvers vader en zoon Caudron. Louis Paul Boon komt dan weer aan bod met ‘de Geuzen’. De zaaltjes ‘Mieke’ en ‘Maaike’ kunnen samengevoegd worden tot een grotere ruimte ‘Mieke-Maaike’.
Utopia geeft zuurstof aan een hele buurt
De keuze voor de centraal in de stad gelegen Pupillensite, tussen het station en verschillende scholen, lag voor de hand.
Door het historische tracé van de Peperstraat te herstellen vormt de Pupillensite niet langer een obstakel maar wordt het een nieuwe doorgang.
Het Utopia-project zorgt nu al voor een heropleving van de buurt, wat onder meer blijkt uit het feit dat een aantal buurtbewoners hun gevels hebben herschilderd in vrolijke pastelkleuren.
Utopia in cijfers:
UTOPIA 21-06-2018
